Iemand helpen

Hoe moet je reageren als je iemand kent die het psychisch moeilijk heeft? Waar kan je terecht met je vragen? Ontdek hoe je een gesprek kan beginnen en lees onze tips om goed voor jezelf te zorgen. 
 

Is het waar dat ...

• ... psychische problemen gewoon tussen de oren zitten?

  De oorzaak voor geestelijke gezondheidsproblemen ligt vaak bij moeilijkheden van buitenaf. Denk daarbij aan levensgebeurtenissen zoals een ontslag, een echtscheiding of het verlies van een dierbare. Ook bredere sociaal-economische factoren kunnen een rol spelen zoals armoede of dakloosheid.
  Psychische problemen veroorzaken vaak ookveel bijkomend leed en hebben een impact op alle delen van je leven, ook op je fysieke gezondheid, je relaties, je werk. Het zit dus niet alleen maar tussen je oren. Het gaat veel verder.

• ... mensen met psychische problemen nooit genezen?

  Met de juiste hulp kunnen mensen genezen van geestelijke gezondheidsproblemen en dat gebeurt ook. Genezing is niet hetzelfde als het uitwissen van de ervaringen of van een symptoom. Genezing betekent dat je kunt leven en omgaan met deze ervaringen, terwijl je je eigen leven onder controle hebt en er invulling aan kunt geven.

  Als genezing betekent dat alle symptomen weg zijn en nooit meer zullen terugkeren, dan zijn ook weinig lichamelijke ziekten te genezen. Ook met een psychische kwetsbaarheid is het mogelijk nog een zinvol leven uit te bouwen, vrienden te hebben, te werken, hobby's te hebben, te vrijen, als burger deel te nemen aan het leven ...

• ... mensen met psychische problemen niet kunnen werken?

  Het kan voor het herstel heel belangrijk zijn om betekenisvol werk te hebben in een omgeving die je ondersteunt. Het is ook heel waarschijnlijk dat we allemaal wel met iemand werken die te kampen heeft met geestelijke gezondheidsproblemen. Door de angst voor een stigma of discriminatie wordt hierover echter niet gepraat.

• ... medicatie de enige oplossing is?

  Hoewel sommige mensen met geestelijke gezondheidsproblemen met medicatie zijn gebaat, moet medicatie worden gezien als een deel van de oplossing en niet als de enige oplossing. Er zijn progressieve alternatieven en het is belangrijk dat we die promoten.

• ... psychische problemen je eigen schuld zijn?

  Bijna alle psychische problemen ontstaan uit een complex samenspel van diverse factoren: je aanleg, je persoonlijkheid, je omgeving, de zaken die je op je pad tegenkomt. Veel van deze zaken heb je nu eenmaal niet in de hand. Zeggen dat een psychisch probleem iemands eigen schuld is, is dus even onwaar als zeggen dat iemands lichamelijke ziekte zijn eigen schuld is. 

  Maar bepaalde levensgewoonten zijn wel niet zo goed zijn voor je geestelijke gezondheid, bijvoorbeeld niet voldoende op de signalen van je lichaam letten, te veel alcohol drinken of andere drugs gebruiken, enzovoort. 

  Andere levensgewoonten dragen dan weer net bij tot je geestelijke gezondheid. Deze goede levensgewoonten geven nog geen garantie dat je altijd vrij van psychische problemen zal zijn, maar ze verhogen wel je veerkracht en helpen je zo een eind op weg.

• ... mensen met psychische problemen zich aanstellen?

  Dat iemand een psychisch probleem, kan je doorgaans niet zien. Mensen doen vaak hun uiterste best om toch zo goed mogelijk te functioneren, ondanks hun aandoening. Ze praten er niet graag over, onder meer omdat psychische aandoeningen in onze samenleving zo’n groot taboe zijn. 

  Daardoor kan het lijken alsof mensen die zich bijvoorbeeld ziek melden wegens een psychisch probleem aanstellers zijn. Niets is minder waar. Een psychisch probleem veroorzaakt vaak een intens lijden voor de betrokkene, ook als die persoon een ogenschijnlijk perfect en zelfs succesvol leven leidt. 

  Daarom moet een psychisch probleem altijd ernstig genomen worden. Dat is een eerste en noodzakelijke stap om die persoon te helpen opnieuw beter te worden. 

  Een psychisch probleem ernstig nemen wil niet zeggen dat je die personen altijd met veel medelijden moet benaderen. Wel dat je een luisterend oor biedt, rekening houdt met wat ze op dit moment wel en niet kunnen, vraagt wat ze nodig hebben om zich goed te voelen en beter te worden en vooral geen adviezen geeft als ‘Ach het gaat wel over!’ of ‘Je moet maar even flink zijn en doorbijten’.

• ... mensen met psychische problemen onbetrouwbaar zijn?

  Mensen met geestelijke gezondheidsproblemen zijn in principe niet meer of minder betrouwbaar dan anderen. Het kan wel zijn dat ze gedurende hun aandoening een tijdlang minder goed functioneren, thuis, op school of in het gezin, maar dat geldt ook voor mensen met een lichamelijke ziekte. 

  Van veel psychische aandoeningen kan je genezen. Mensen die zich hebben laten behandelen voor hun psychische aandoening hebben bovendien geleerd hoe ze goed kunnen omgaan met hun zwakke plekken. Dit helpt hen een evenwichtig leven uit te bouwen. Ze hebben er daardoor ook veel meer begrip voor als jij eens in een dip zit.

• ... psychische aandoeningen erfelijk zijn?

  Veel psychische aandoeningen hebben inderdaad een erfelijke component. Maar geestelijke gezondheidsproblemen ontstaan bijna altijd door een complex samenspel van aanleg, opvoeding, levensomstandigheden en levensgebeurtenissen. Ben je je bewust van je zwakke plekken en kwetsbaarheden en heb je geleerd hier goed mee om te gaan, dan kan je een perfect evenwichtig en gezond leven leiden.

• ... mensen met psychische problemen gevaarlijk zijn?

  Af en toe horen we in het nieuws over iemand wiens stoppen zijn doorgeslagen en die daardoor een ernstige misdaad heeft gepleegd. Dit zijn echter zeer uitzonderlijke gevallen. Net omdat het vaak om zo’n spectaculaire zaken gaat, krijgen ze in de media veel aandacht. Dit geeft echter een behoorlijk vertekend beeld over mensen met psychische aandoeningen.

  Deze mensen zijn niet meer of minder agressief of gevaarlijk dan andere mensen. Amerikaanse studies stellen dat 92% tot 96% van de mensen met psychische problemen niks van agressie in zich hebben. Als agressie dan toch voorkomt, dan zal die zelfs nog eerder naar zichzelf gericht zijn dan naar anderen. Die studies tonen ook aan dat mensen met een psychische aandoening, zelfs meer dan anderen, het slachtoffer zijn van agressie, geweld, pesten ... 
  Oorzaken van agressief gedrag zul je veel eer vinden bij alcoholmisbruik, het gebruik van andere drugs, economische factoren en sommige sociodemografische aspecten dan bij psychiatrische stoornissen.

  Dit (dus onterechte) vooroordeel zorgt er echter voor dat men mensen met psychische problemen links laat liggen of op afstand gaat houden ... Dit kan toch niet?

• ... mensen met een psychische aandoening zichzelf niet zijn?

  Mensen met een psychische aandoening zijn zichzelf, net als andere mensen. Hun psychisch probleem kan gedurende een bepaalde periode een onderdeel uitmaken van wie ze zijn, maar ze vallen er nooit volledig mee samen. 

  Daarom is het belangrijk mensen altijd als een totaal persoon aan te spreken, en niet als ‘een gestoord iemand’. Je kan en moet ze behandelen zoals iedereen anders in deze maatschappij. Zo bevestig je de gezonde aspecten van die persoon, versterk je hun zelfbeeld en bouw je een volwaardige relatie met hen uit.

  En hoe behandel je iemand met psychische problemen? Vrij eenvoudig ... Met respect.