Angststoornissen

Wat zijn angststoornissen?

Het feit dat we angst kunnen voelen is een belangrijk overlevingsmechanisme. Het helpt ons gevaar te herkennen en te vermijden. Bij een aantal mensen staat de angst echter niet meer in verhouding tot datgene waar ze bang voor zijn. Angst kan zo verlammend zijn dat ze allerlei zaken gaan vermijden. Dat kan een ernstige impact hebben op hun leven. Vaak geraken mensen ook in een vicieuze cirkel waardoor ze alsmaar meer gaan vermijden en alsmaar angstiger worden. 

In dat geval is er sprake van een angststoornis. Maar liefst 1 op 8 mensen kampt met een angststoornis. Het is belangrijk tijdig hulp te zoeken, omdat angst zichzelf kan versterken zodat je snel in een vicieuze cirkel belandt. 

Angststoornissen kunnen verschillende vormen aannemen. 

Een paniekstoornis houdt in dat je geregeld paniekaanvallen krijgt zonder dat daar een duidelijke reden voor is.

Van fobieën spreken we als je angst voor iets heel specifiek ontwikkelt. Hoogtevrees, angst voor kleine ruimtes (claustrofobie), voor drukke plekken met veel mensen (agorafobie) of vliegangst zijn daar enkele voorbeelden van. Er bestaan heel veel soorten fobieën. Een fobie hoeft niet per se problematisch te zijn: hoogtevrees hebben is niet erg zolang je niet ergens op moet klimmen. Angst voor spinnen hoeft geen probleem te zijn als er iemand in huis is die voor jou de spinnen weghaalt. Een aantal fobieën kan echter wel een enorme impact hebben op je dagelijks leven. Ze kunnen maken dat je heel veel normale zaken in het leven gaat mijden. 

Van een gegeneraliseerde angststoornis of piekerstoornis spreken we bij iemand die voortdurend piekert, overbezorgd is en vreest dat zaken fout gaan lopen. Je bent dan eigenlijk voortdurend gespannen en prikkelbaar en de minste aanleiding is genoeg om je enorm ongerust en angstig te voelen.

Voorheen stond de informatie over angststoornissen op de website van Geestelijk Gezond Vlaanderen, een initiatief van het Steunpunt Geestelijke Gezondheid. Sinds begin 2021 zijn deze instanties verder gegaan onder de naam Te Gek!?

Getuigenis

Bekijk hier een getuigenis van Tine over haar angsten.

Behandeling van angststoornissen

Cognitieve gedragstherapie is een zeer geschikte behandeling voor angststoornissen. Je leert dan de lichamelijke reacties die je ondervindt als je aan een angstprikkel wordt blootgesteld anders te begrijpen. Zo wordt de vicieuze cirkel van de angst doorbroken. 

Een arts kan ook tijdelijk geneesmiddelen voorschrijven, meestal antidepressiva. Angstremmers en kalmeerpillen zijn minder geschikt omdat ze het onderliggende probleem niet wegnemen en bovendien verslavend zijn. Na een tijdje werken ze niet meer zo goed en als je ermee stopt komen de angstsymptomen in alle hevigheid terug.

Bij een gegeneraliseerde angststoornis kan mindfulness ondersteunend werken.

Wat zijn de oorzaken van angststoornissen?

Paniekstoornissen hebben vaak een biologische oorzaak. De 'vecht-of-vlucht'-reactie van het lichaam wordt dan te snel in gang gezet. 

De oorzaak kan ook psychisch zijn. Misschien ben je te sterk gefocust op lichamelijke reacties en hecht je te veel belang aan onschuldige lichamelijke gewaarwordingen, zoals wanneer je hart eens een keertje overslaat. 

Biologische en psychische reacties versterken elkaar. Vaak is de aanzet van een paniekaanval hyperventilatie. Wanneer je te snel en oppervlakkig ademt, verandert de verhouding kooldioxyde/zuurstof in je bloed. Je wordt dan duizelig, krijgt hartkloppingen, gaat naar adem happen, precies dezelfde dingen die je ervaart bij hevige schrik.

Fobieën kunnen een overdreven vorm zijn van normale instincten. Ze kunnen ook aangeleerd zijn, bijvoorbeeld omdat we iets traumatisch hebben meegemaakt of omdat onze ouders met dezelfde angsten zaten. 

Gegeneraliseerde angst is een veel voorkomende bijwerking van "pepmiddelen" maar kan ook optreden wanneer met het gebruik van verdovende middelen (alcohol, slaappillen...) wordt gestopt. 

Angst kan vaak ook een nevenverschijnsel zijn van een andere psychiatrische stoornis.

Kun je zelf iets doen bij angststoornissen?

• Probeer een zo goed mogelijk beeld te krijgen van je angsten en hun invloed op je leven. 
• Geef zo min mogelijk toe aan de angst en ga angstaanjagende situaties niet uit de weg. 
• Bereid je voor op de lichamelijke gewaarwordingen die je mag verwachten (trillen, hartkloppingen, zweten). Als je er niet van wegloopt, verdwijnen ze na een tijdje vanzelf. 

• Zoek snel hulp. Zo vermijd je dat je in een steeds grotere vicieuze cirkel terechtkomt. 

• Neem contact op met je huisarts of met een gespecialiseerde therapeut.

Voor kinderen en jongeren:

• Woordenwolken - Ang, W.; Ramos, F - 9789492784056
• De behandeling van angst bij kinderen en jongeren. Op basis van cognitieve gedragstherapie en geweldloos verzet. Een gids voor hulpverleners en ouders - Lebowitz, E. R.; Omer, H. - ISBN 9789088508103
• Kleine Struis. Een voorleesverhaal over bang zijn - Crabeels, K.; Tolman, M. - ISBN 9789401450867

Ontleen deze boeken hier

Lees/bestel hier onze brochure over angststoornissen