Borderline

Wat is borderline?

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis. Dit wil zeggen dat het te maken heeft met de manier waarop je als persoon in elkaar steekt. Je gedachten, gevoelens en gedragingen zijn anders dan wat als normaal of gezond wordt beschouwd. 

Hevig, zo zou je iemand met een borderlinepersoonlijkheid kunnen omschrijven, en ook erg extreem in zijn gedachten, gevoelens en gedragingen. 

Mensen met borderline zijn erg impulsief en kunnen moeilijk maat houden. Dat uit zich bijvoorbeeld in verslavingen, eetstoornissen, snel wisselende seksuele contacten of woede-uitbarstingen. 

Stemmingswisselingen

Typisch voor mensen met de borderlinestoornis is dat hun stemmingen hevig zijn en extreem snel kunnen wisselen. Het ene moment is er geen vuiltje aan de lucht, het volgende zijn ze boos, en omgekeerd. Daardoor lijken ze voortdurend overgevoelig te reageren en weet je nooit waar je je aan kan verwachten. 

Ze denken erg zwart-wit: zaken zijn of goed of slecht, mooi of lelijk, ze kennen geen tussenin. Ook de mening over een en dezelfde persoon kan in korte tijd helemaal omslaan.

Mensen met een borderlinestoornis hebben een grote behoefte aan intimiteit maar zijn tegelijk erg bang om verlaten te worden. Daardoor stellen ze mensen die hen graag zien voortdurend op de proef. Ze testen hen als het ware uit. Ze leggen doorgaans gemakkelijk contacten, maar slagen er moeilijk in een langdurige (intieme) relatie te onderhouden. 

Veel mensen met borderline verwonden zichzelf opzettelijk (automutilatie). Ongeveer tien procent van de mensen met een borderlineproblematiek maakt uiteindelijk een eind aan zijn of haar leven.

Stuurloos

Mensen met borderline hebben doorgaans weinig zelfvertrouwen en een ontzettend laag zelfbeeld. Dat maakt hen buitengewoon gevoelig voor kritiek. Omdat ze geen sterke identiteit ontwikkeld hebben, twijfelen ze voortdurend over wat ze met hun leven willen aanvangen. Mede door hun impulsiviteit veranderen ze voortdurend van baan of relatie. Ze lijken wel een stuurloos schip. 

Soms lijken ze zichzelf echt kwijt te zijn. Ze ervaren dan een beangstigend gevoel van innerlijke leegte. Soms kunnen ze ook last hebben van psychotische verschijnselen zoals in de war of achterdochtig zijn of stemmen horen.

Als mensen met borderline in de hulpverlening terechtkomen is het vaak wegens de duidelijk zichtbare problemen zoals agressie (bij mannen) of eetstoornissen (bij vrouwen). De achterliggende persoonlijkheidsstoornis wordt niet altijd herkend. 

Tegelijk wordt de diagnose 'borderline' vaak erg snel gesteld bij mensen die moeilijk doen, lastig of veeleisend zijn. Adolescenten die met identiteitsproblemen worstelen, kunnen typisch borderlinegedrag vertonen, maar dit kan van voorbijgaande aard zijn. Dat je een tijdje op zoek bent naar een opleiding, een relatie of baan die jou goed past, wil nog niet zeggen dat je een borderlinepersoonlijkheid hebt. 

60.000 tot 80.000 mensen in Vlaanderen kampen met een borderlinestoornis. Bij veel mensen nemen de verschijnselen na hun dertigste of veertigste jaar geleidelijk af.

Voorheen stond de informatie over borderline op de website van Geestelijk Gezond Vlaanderen, een initiatief van het Steunpunt Geestelijke Gezondheid. Sinds begin 2021 zijn deze instanties verder gegaan onder de naam Te Gek!?

Behandelingen bij borderline

Iemand met een borderlinestoornis heeft baat bij een ambulante behandeling. Bij crisissen kan een opname in een psychiatrisch ziekenhuis aangewezen zijn. Psychotherapie kan je persoonlijkheid niet volledig veranderen maar kan je wel leren de scherpe kantjes eraf te halen. Door inzicht te krijgen in je persoonlijkheid kan je er beter mee leren omgaan. 

Medicijnen, zoals kalmeermiddelen, kunnen bij de behandeling een hulpmiddel zijn. Medicijnen tegen psychose kunnen de impulsiviteit, de heftige emoties en de psychotische verschijnselen verminderen. Soms worden ook antidepressiva voorgeschreven of medicijnen die de stemmingswisselingen verminderen.

Wat zijn de oorzaken van borderline?

Een borderlinepersoonlijkheid ontstaat door een combinatie van biologische, psychische en sociale factoren. Je kan meer aanleg hebben dan anderen voor impulsief gedrag, heftige emoties en stemmingswisselingen. Dat heeft te maken met hoe je hersenen prikkels verwerken. 

De psychische en sociale factoren hebben vaak te maken met gevoelens van grote onveiligheid in de kindertijd. Die kunnen te maken hebben met een slechte ouder-kindhechting in het eerste levensjaar of traumatische gebeurtenissen in de kindertijd zoals misbruik, verwaarlozing of scheiding van de ouders. Er is zeker niet altijd een duidelijke oorzaak voor het gevoel van onveiligheid. 

Tegenwoordig wordt ook weleens gezegd dat we in een maatschappij leven die aanzet tot borderlinegedrag doordat er veel nadruk ligt op extreme ervaringen en snelle veranderingen.

Kun je zelf iets doen tegen borderline?

Merk je dat je voortdurend heen en weer geslingerd wordt tussen uitersten, veel te maken krijgt met teleurstellingen of voortdurende veranderingen van werk, hobby's en relaties of dat je last hebt van automutilatie, verslavingen, woede-uitbarstingen ... zoek dan professionele hulp. Zo vermijd je dat je problemen alsmaar extremer worden. 

Volgende tips kunnen je helpen beter met je borderlinepersoonlijkheid om te gaan:

• Zorg voor een duidelijke structuur in je dagindeling. Plan niet alleen activiteiten en verplichtingen, maar ook rustmomenten in. Geef niet te snel toe aan de neiging die structuur weer los te laten.
• Leer je gevoelens en stemmingen herkennen, bijvoorbeeld door er een dagboek over bij te houden. Ga na welke gebeurtenissen je boos, somber of verdrietig hebben gemaakt en welke negatieve gedachten je op dat moment had. Zo krijg je meer grip op je emoties en stemmingen.
• Bedenk dat je geneigd bent om sterk in uitersten te denken. Sta daarom geregeld stil bij je gedachten en probeer nuances aan te brengen.
• Voel je een sterke emotie of impuls opkomen, probeer dan eens een pauze in te lassen of ga iets heel anders doen, bijvoorbeeld joggen. 

Goed om weten is dat met het ouder worden de scherpe kantjes van de borderlinestoornis wat verzachten. Als je nu het gevoel hebt dat je geen leven hebt, weet dan dat het beter kan worden.

Ontleen deze boeken hier

Lees/bestel hier onze brochure over borderline