Geestelijk gezond in coronatijden 9 - Ignaas Devisch

Ik denk niet dat de wereld fundamenteel zal veranderen, neen.

Is onze manier van leven wel de juiste? Hoe gaan we om met goed en kwaad? Wat betekent het om voor elkaar te zorgen? Filosoof Ignaas Devisch merkt een levendige belangstelling voor vragen waar hij zich al jaren over buigt. Goed dat we daar nu zo intens mee bezig zijn, vindt hij.

Hoe gaat het met u?

Vrij goed. Al heeft corona me veel extra werk bezorgd. Zo heb ik meegewerkt aan het ontwikkelen van een aantal richtlijnen in de zorg. De eerste weken van de lockdown waren erg druk, nu wordt het iets rustiger. Ik heb de luxe dat ik gezond ben en de mensen om mij heen ook. Dat zijn belangrijke voorwaarden om hier met een relativerende blik naar te kijken. Ik mis, zoals zoveel mensen, het sociaal contact. Maar we proberen ons aan te passen en voorlopig lukt dat aardig.

"Ik vraag me ook af of we hier na afloop wel de goede lessen uit zullen trekken, of dat we gewoon zullen verder doen alsof er niets aan de hand is."

Welk gevoel heeft de bovenhand?

Moeilijke vraag'¦Bang ben ik niet, veeleer bezorgd. Je ziet dat de meest kwetsbare mensen het hardst te verduren krijgen. Ik vraag me ook af of we hier na afloop wel de goede lessen uit zullen trekken, of dat we gewoon zullen verder doen alsof er niets aan de hand is. Mijn vader is een eindje in de tachtig, over hem maak ik me ook zorgen. Op die leeftijd ben je veel kwetsbaarder. Ik kan "m nu niet zien. Maar voorlopig gaat het goed met hem, telefoontjes en videocall brengen soelaas.

Kijkt u nu anders naar de wereld dan vroeger? Hoe dan?

Voorlopig niet, nee. Corona roept veel vragen op. Als je de bezorgdheden aan de kant schuift, is dit ook een boeiende periode. Als filosoof heb je soms het gevoel dat je met die vragen in de marge staat. Nu merk je toch dat er maatschappelijk veel meer aandacht is voor fundamentele zaken. Is onze manier van leven wel de juiste? Hoe gaan we om met goed en kwaad? Wat betekent het om voor elkaar te zorgen? Het is een goede zaak dat we daarmee bezig zijn. Ik denk dat het nu wel duidelijk is dat we een belachelijk groot vertrouwen hebben in het feit dat er nooit iets fout kan lopen. We hebben geen stocks meer, alles komt just in time. Maar als er één radertje hapert, stokt de ganse machine. Vraag is of we hier iets uit zullen leren. De eerste maanden wel, vermoed ik, maar zodra de routine erin komt vrees ik dat het business as usual wordt. Ik denk niet dat de wereld fundamenteel zal veranderen, neen. 

Ontwikkelt u nieuwe gewoontes? Welke?

Met vrienden en familie organiseren we een videocall. Ondertussen hebben we al een paar verjaardagen gevierd op het scherm. Iedereen zit dan met een glaasje in de hand voor het beeld, op zich is dat wel fijn. Ik heb ervaring met thuiswerk, de gewoontes die ik toen had, heb ik nu opnieuw opgenomen. De lockdown voelt aan als een straf, je mag relatief weinig buiten en je mag elkaar niet zien. Los daarvan kan ik goed om met een dagindeling.

"Ik kan me zeer goed afzonderen, maar het gegeven van niet naar iemand toe te kunnen, vind ik lastig. Dit gaat doorwegen, als het nog lang duurt."

Wat verandert corona aan uw manier van werken?

Het moeilijkste is dat ik mijn werk aan de universiteit van thuis uit moet regelen. Ik heb ook een onderzoeksgroep die ik draaiende moet houden. Je moet actiever bezig zijn met mensen contacteren, met mensen opvolgen ook. Telewerken heeft ook zijn grenzen. De informele babbels worden geformaliseerd, ik mis vooral die losse momenten. Nu moet je gesprekken inplannen, dat levert druk op. Je moet op een kwartier zeggen wat je te zeggen hebt. Het is iets strakker.  

Wat mist u nu het meest?

Samen op restaurant gaan, de laatavond-pint met vrienden, spontaan je familie kunnen bezoeken, dat is een groot gemis. Ik kan me zeer goed afzonderen, maar het gegeven van niet naar iemand toe te kunnen, vind ik lastig. Dit gaat doorwegen, als het nog lang duurt. Mentaal is het eenvoudiger om naar een datum toe te leven. Maar ik vermoed dat we nog een poos geduld moeten oefenen en dat een bevrijdingsfeest niet aan de orde zal zijn'¦

"Samen met een paar anderen heb ik een whatsappgroep opgericht, Optimisme 2.0. We sturen alleen grappen en onnozelheden door om te compenseren."

Is er nog plaats voor humor en/of schoonheid in uw leven?

Humor zeker wel. Samen met een paar anderen heb ik een whatsappgroep opgericht, Optimisme 2.0. We sturen alleen grappen en onnozelheden door om te compenseren. De actualiteit draait alleen om de dood, dat weegt zwaar door. Dat soort van kanalen vind ik heel belangrijk. Schoonheid is iets moeilijker. De musea zijn dicht, je bent van heel wat zaken afgesneden. Ik probeer dat te compenseren door, als ik ga lopen en fietsen, nog meer dan vroeger rond te kijken. Daar zit veel kracht in verscholen. Het is ook rustiger, je hoort ook veel andere dingen. Zo probeer ik het op te lossen.

Ignaas Devisch is professor in de medische filosofie en ethiek. Hij is verbonden aan de medische faculteit Universiteit Gent en publiceert en spreekt regelmatig in binnen- en buitenland, zowel voor een gespecialiseerd als een breed publiek. Ignaas Devisch is vaste columnist bij De Standaard.

Foto: Michiel Heyndrickx