Boek: "Kortsluiting in mijn hoofd" van Brenda Froyen

Over het beest dat psychose heet.

Ze wordt opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis waar ze bij aankomst met leren riemen aan handen en voeten aan het bed wordt vastgekluisterd. Ze draagt enkel een donkerblauwe schort over het naakte lichaam. Van een behandeling is er op dat moment nog geen sprake. Ze ligt er soms in haar eigen uitwerpselen. In vakjargon heet dat fixeren, maar het is bovenal depersonaliseren. De 'fixatie' wordt vervangen door zware medicatie. 
Wat later komt ze terecht in de isoleercel van weer een andere instelling waar ze na een tijdje naar de moeder-kindafdeling verhuist. Daar kan ze haar eigen baby de fles geven. Pas daar wordt haar duidelijk gemaakt dat wat ze tot dan heeft ondergaan, vrijwillig gebeurde, wat wil zeggen: dat ze ook vrij was om te gaan. Dat doet ze dan ook, maar al snel blijkt thuis dat ze nog lang niet de oude is en de medicijnen die ze met tegenzin inneemt, brengen geen oplossing. 
Brenda gaat in therapie. Na zowat vijf weken beslist ze om geen medicijnen meer te nemen en wat later slaat de psychose weer onherroepelijk toe. En dus verhuist ze naar de isoleercel van een psychiatrisch ziekenhuis, waar ze zware medicatie krijgt. Via de vrederechter wordt de 'beschermende maatregel' ingetrokken en kan ze terug naar huis. En opnieuw loopt het mis: ze wordt weer opgenomen in een psychiatrische instelling maar dit keer gedwongen, op rechterlijk bevel. 

Brenda"s verhaal is ingedeeld in vijf grote brokken waarvan de eerste vier de naam kregen van de vier seizoenen. Ze beschrijft haar verhaal nuchter en vermengt haar eigen getuigenis met dagboekfragmenten van haar zuster, getuigenissen van haar man en fragmenten uit medische en psychiatrische verslagen. Als lezer word je er heel stil van.

Hoop

Wat hebben we aan dit boek? vraag ik mij af. Onze digitale leefomgeving ten spijt, voelen patiënten steeds vaker de nood om ook via een boek hun ervaringen in de zorg, te delen met anderen. Dat maakt deel uit van het verwerkingsproces. Dat is ook goed omdat de stem van de patiënt in onze zorg ook vandaag nog té stil klinkt. De formele klachtenprocedures via ombudsdiensten en andere leveren niet altijd iets op dat de klager bevredigt (zo heeft ook Brenda ervaren) en dan is zo"n boek een alternatieve uitlaatklep. 
Maar het boek leert ons ook iets. Bijvoorbeeld dat in de geestelijke gezondheidszorg nog 18de eeuwse technieken worden toegepast: 'Als ik hier nu voor u sta, is dat niet dankzij de psychiatrie, maar ondanks de psychiatrie' en ook dat ze banger is 'voor de behandeling dan voor de psychose'. En ook hoe het voelt om helemaal overgeleverd te zijn aan een systeem dat voor jou beslist. 
De lezer krijgt via het boek bovendien een zeer concreet idee van wat een psychose inhoudt - zowel voor de patiënt als voor diens omgeving. Dat helpt het taboe doorbreken dat blijkbaar rond psychologische ziekten nog steeds bestaat. 

Toch is Brenda"s verhaal ook een verhaal van hoop, zo schrijft ze zelf. Het vijfde deel van het boek heet veelzeggend "Voor altijd lente". Brenda is ook vandaag nog kwetsbaar, maar ze geeft weer les, ze is actief in de patiëntenvereniging Uilenspiegel, geeft lezingen over haar ervaringen en gidst in het museum Dr. Guislain in Gent. Een zeer aan te bevelen gids, zou ik zeggen, die weet waarover ze spreekt.

Edgard Eeckman

(bron: www.h-vv.be)