Medicatie

Medicijnen verlichten of voorkomen veel leed en pijn en hebben al onvoorstelbaar veel bijgedragen aan de gezondheid en levensverwachting van de mens. Toch blijft het gebruik van medicijnen iets waar niet lichtzinnig mee mag omgesprongen worden. Ze gebruiken kan zinvol of zelfs noodzakelijk zijn, maar tegelijk hebben medicijnen altijd mogelijke nevenwerkingen en risico’s.

Ons land staat bekend voor het hoge medicatiegebruik. België is nummer drie in de lijst van Europese landen waar het meest aan geneesmiddelen wordt uitgegeven. Jammer genoeg kan het onzorgvuldig gebruik of zelfs bewuste misbruik van bepaalde medicijnen er voor zorgen dat je in problemen terecht komt die vergelijkbaar zijn met alcohol-, gok- of illegale drugproblemen. Het gaat dan vooral om zogeheten psychoactieve medicijnen: pijnstillers, slaap- en kalmeringsmiddelen, angstwerende medicijnen, neuroleptica, antidepressiva en stimulerende medicijnen. Allemaal geneesmiddelen die inwerken op het centrale zenuwstelsel en een effect hebben op je denken, voelen en gedrag.

Net zoals bij alcohol en sommige illegale drugs, kan bij een aantal van die medicijnen gewenning ontstaan. Dat is bijvoorbeeld zo voor zware pijnstillers of slaapmedicatie. Gewenning betekent dat je na verloop van tijd een hogere dosis nodig om nog eenzelfde effect te ervaren. Dat kan er voor zorgen dat het gebruik uit de hand loopt. Bij het sterk verminderen van de dosis of het plots stoppen kunnen ook heftige onthoudingsverschijnselen optreden. Die kunnen zo zwaar zijn dat het de overtuiging onderuit haalt dat stoppen ook echt kan.

Bij het stoppen kan een arts een afbouwschema uitwerken. Als dit regelmatig geëvalueerd en doorgepraat wordt, kan dat veel onnodige klachten of onthoudingsverschijnselen voorkomen.

Niet zozeer het gebruik op zich maar eerder het onzorgvuldig of ondoordacht omgaan met dit soort medicijnen kan iemand in de problemen brengen. Pijnstilling kan veel comfort bieden en slaapmedicatie kan bijvoorbeeld helpen om een slecht slaappatroon te doorbreken. Ook een kortdurend gebruik van kalmeermiddelen kan verantwoord zijn om tijdelijk aan een stresserende situatie het hoofd te bieden. Maar het is wel belangrijk om dit soort medicijnen enkel op voorschrift van een arts en onder medisch toezicht te gebruiken. Even belangrijk is het om het gebruik voldoende door te praten met de arts. Samen bespreken welke dosis werkzaam is, welke effecten of klachten men ervaart en hoe lang het gebruik van de medicijnen nodig is, kan voorkomen dat het een stilzwijgende gewoonte wordt. Want veel mensen gebruiken dit soort medicijnen te lang of in een verkeerde dosis.

De redenen waarom dit soort medicijnen een chronisch probleem kunnen worden, zijn heel divers. Je kan de controle kwijt raken omdat je merkt dat de voorgeschreven dosis niet meer volstaat en stiekem meer gaat slikken. Of omdat je extra voorschriften van de dokter krijgt. Je kan in een situatie terechtkomen waarin je ze blijft nemen terwijl je oorspronkelijke klachten dat niet meer vereisen, maar je wel de behoefte blijft voelen om in een roes of verdoving te geraken. Zeker wie met andere problemen worstelt (verdriet of verlies, angst en stress, relatieproblemen, financiële of juridische problemen en nog veel meer) kan bewust of onbewust in de verleiding komen om deze opzij te zetten door de roes van de medicijnen op te zoeken.

Bij psychoactieve medicijnen mag niet over het hoofd gezien worden dat ze wel de symptomen helpen opvangen maar niet de oorzaak wegnemen. Wie last heeft van bijvoorbeeld pijn, stress of slapeloosheid kan er dus soelaas in vinden, maar zal tegelijk ook werk moeten maken van een aanpak die de oorzaak van die klachten aanpakt. Die oorzaken zijn zelden met alleen maar een pilletje of poedertje op te lossen.

Er kunnen ook problemen met dit soort medicijnen ontstaan wanneer ze niet gebruikt worden waarvoor ze bedoeld zijn. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van hoestsiropen louter om een dronken roes uit te lokken. Of het gebruik van stimulerende medicijnen om beter te presteren op school of op het werk, het gebruik van zware pijnstillers ter vervanging van verdovende illegale drugs en het gebruik van slaap-en kalmeringsmiddelen om tot rust te komen na het gebruik van oppeppende illegale drugs. Zoals deze voorbeelden aangeven kan het daarbij gaan om een vorm van experimenteren die evolueert naar chronisch gebruik maar even goed om een soort van zelfmedicatie. Uiteraard is het gebruik zonder het oordeelkundig advies van een arts sterk af te raden.

Wil je weten hoe riskant je gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen is?

Doe anoniem de online zelftest